Verslag themadag Voeding & Beweging in GRZ

Revalideren is topsport!

Net als bij topsport zijn voeding en beweging van groot belang in het revalidatieproces. Dat werd duidelijk tijdens de inspirerende themadag over 'Voeding & Beweging in de Revalidatie' georganiseerd door Studio GRZ.

Meer dan 80 professionals uit revalidatiecentra, zoals diëtisten, fysiotherapeuten en verpleegkundigen kwamen 14 april '23 bij elkaar in het stijlvolle Figi theater in Zeist. Dagvoorzitter Bianca Buijck leidde deze dag geanimeerd en creëerde veel interactie met het publiek. Lees in dit verslag (terug) wat er deze dag voorbijkwam!

Het thema Voeding & Beweging werd behandeld aan de hand van 3 blokken: 1) Interdisciplinaire samenwerking rondom voeding & beweging; 2) Gezond bewegen voor revalidanten is noodzaak en 3) Meten is weten bij zowel bewegen als eten. 

Gebruik de revalidatieomgeving als proeftuin

Dr Roland van Peppen en drs Arnold Jongenburger van Studio GRZ trapten het eerste blok ‘Interdisciplinaire samenwerking rondom voeding & beweging’ af. Zij spraken over ‘Voeding: een interprofessionele benadering in een revalidatieklimaat.

Voeding is wel een item, maar dat ligt vaak bij de diëtist. Het is juist belangrijk om met meerdere disciplines en het gehele team het revalidatieklimaat in te vullen. Betrek ook de revalidant zelf bij het proces. Ontwikkel daarbj een goede goede - collectieve - visie op revalidatie als proeftuin. Zo zou op de afdeling alles moeten gebeuren zoals straks ook in de thuissituatie. Weet je bijvoorbeeld hoe de revalidant thuis gaat eten? Denk er verder over na hoe je de revalidant maximaal in zijn kracht krijgt.  Laat mensen zelf doen wat mogelijk is en doe dat vergelijkbaar met de thuissituatie. 

Het eigen beheer van eten en drinken kan bijvoorbeeld een doel zijn, net zoals dat bij medicatie al het geval zodat de revalidant in de lead is! Denk ook na over het inrichten van de revalidatieomgeving en op welke manier dit kan bijdragen tot het herstel. Denk ook aan een stimulerende attitude van het team richting de revalidant, bijvoorbeeld door uitleg te geven over het buffet en hoe de voeding kan bijdragen in het herstel.   

Kijk over de grenzen!

Vervolgens sprak Dr Hans Drenth over ‘Sarcopenie: een interprofessionele benadering’. Hans Drenth is lector 'Kortdurende Zorg en Interprofessionele Samenwerking bij Kwetsbare Ouderen' bij de Hogeschool Groningen. Sarcopenie brengt een verhoogd valrisico met zich mee en vervroegd overlijden. Er zijn vaak meerdere oorzaken van sarcopenie: naast inactiviteit is dat verminderde opname of afbraak van eiwit. Ook spelen hormonale- en ontstekingsfactoren een rol. Sarcopenie behandel je door voeding te combineren met beweging. Ook kwetsbare ouderen kun je fysiek belasten! 

Naast de juiste voeding en beweging is interdiscplinaire samenwerking noodzakelijk voor het beste resultaat.  Hoe weet je bijvoorbeeld als diëtist dat de mobiliteit van de revalidant niet zo goed is, en wat het juiste moment is om de fysio in te schakelen? En viceversa. Stel als team gezamenlijk een plan op en kijk over de grenzen van de eigen functie. Het belang van interprofessioneel werken werd ook nog eens duidelijk gemaakt aan de hand van het plaatje van de olifant.

Let op hoeveelheid eiwit, Vitamine D en Vitamine B12

Lisette de Groot, professor in Nutrition and Ageing, gaf haar visie over voeding en gezondheid in relatie tot het functioneren van ouderen.  Zij benadrukte dat het bij ouder worden vooral van belang is om zo lang mogelijk normaal kunnen functioneren. Dus om beperkingen te voorkomen en terug te dringen. Voeding speelt daarbij een belangrijke rol.  Zo is de schijf van vijf van het Voedingscentrum een belangrijke richtlijn. Deze is gebaseerd op zestien adviezen van de Gezondheidsraad en bedoeld om chronische ziekten te (helpen) voorkomen. Ook 'mediterraan' eten helpt.

 Er zijn enkele voedingsstoffen die in het bijzonder van belang zijn bij ouderen. Voldoende Vitamine D is nodig om het risico op een heupfractuur te verminderen. Ook zijn er indicaties dat Vitamine D een gunstig effect heeft op de spierfunctie. Naast Vitamine D is ook Vitamine B12 belangrijk. Veel ouderen hebben een Vitamine B12 deficientie, zelfs 25% zoals uit een studie bleek. 

Vervolgens stelt Lisette de Groot dat niet alleen de hoeveelheid eiwit aandacht behoeft, maar ook de kwaliteit ervan. Plantaardige eiwitten leggen het af tegen dierlijke eiwitten. Wageningen University & Reseach doet verder onderzoek hoe ouderen veilig de  eiwittransitie van dierlijk naar (meer) plantaardig kunnen maken.  

Ontwikkel een gezamenlijke visie

Vervolgens werd in de workshops het interdisciplinair samenwerken rondom voeding en beweging praktisch gemaakt. Verpleegkundige Iris van Leeuwen en diëtist Irene Kagei van revalidatiecentrum Rijndam en diëtist Iris Latour en verpleegkundige Laura Moree van Zorgwaard delen hun ervaringen. Ontwikkel een gezamenlijke visie, met en voor de revalidant. Het advies is dat professionals niet alleen overleg hebben aan het bed van de revalidant maar ook in de vorm van een structureel werkoverleg. Zo kan gezamenlijk een behandelplan worden opgesteld en gemonitord. Een voorbeeld is het afbouwen van sondevoeding waarbij samenspraak tussen verpleegdkundige en diëtist essentieel is. De verpleging heeft immers goed zicht op het gewichtsverloop van de revalidant en de intake van voeding. Dat zijn gegevens die voor de diëtist belangrijk zijn om te bepalen of de sondevoeding al afgebouwd kan worden.  

Betrek daarnaast de revalidant zelf in het behandelplan! Zo vergroot je de aandacht voor voldoende eiwit door bijvoorbeeld het gebruik van eiwitrijke tussendoortjes te stimuleren.

Voeding en beweging maakt revalidant sterker

In het tweede blok ‘Gezond bewegen en eten is voor revalidanten noodzaak’ sprak Michael Tieland, senior-onderzoeker aan de Hogeschool Amsterdam. Hij geeft aan dat het probleem is dat ouderen die zijn gevallen en in het ziekenhuis beland een grote kans (namelijk 25% zoals uit een studie bleek) hebben om opnieuw te vallen. Maar we weten ook dat de combinatie van voeding en beweging zeer krachtig is om de revalidant beter te laten herstellen en daarmee een beter vooruitzicht te geven. Samenwerking tussen diëtist en fysotherapeut is belangrijk. Het verlies aan spiermassa bij ziekte en gebrek aan beweging is namelijk enorm: 200 gram verlies aan spiermassa per dag en dat kan oplopen tot 800 gram per dag op de intensive care. Er is heel wat eiwit en (kracht) training voor nodig om deze spiermassa weer terug te krijgen.

Meet de voedingstoestand voor een beter herstel

Hinke Kruizinga, diëtist en onderzoeker bij de Hogeschool Amsterdam, ging in het derde blok  'Meten is weten bij zowel bewegen als eten' in op de ‘Diagnostiek van de voedingstoestand’. Het probleem zit vaak in een combinatie van gewichtsverlies, een lage BMI en weinig vetvrije massa. Het meten van de lichaamsamenstelling kan nuttig zijn om de voedingstoestand goed te kunnen beoordelen. Vaak is er onvoldoende geld om dit goed in kaart te kunnen brengen. Maar hier liggen wel kansen om een beter herstel te bevorderen. Wederom werd de combinatie van goed eten en bewegen benadrukt. Naast eiwit is voldoende energie, vezels en vocht belangrijk voor het herstel.

ProMuscle programma bewezen effectief bij ouderen

Tenslotte geeft Dr Berber Dorhout, onderzoeker bij Hogeschool Utrecht en Wageningen Universiteit, uitleg over het ‘ProMuscle programma in de praktijk’.

Dit programma is ontwikkeld door de Wageningen University & Research (WUR) voor 65+ers en ouder. ProMuscle draagt bij aan behoud van zelfredzaamheid, het verbeteren van fysiek functioneren en het laten toenemen van spierkracht en spiermassa van ouderen. Het programma duurt 12 weken en bestaat uit twee onderdelen: bewegen en voedingsadvies op maat. WUR leidt professionals op om dit programma in de praktijk met ouderen uit te voeren.

De Themadag was een geslaagde dag met praktische handvatten over voeding & beweging in het revalidatieproces. De dag  werd mede mogelijk gemaakt door Nutricia.

Geschreven door Anda Willemse


Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.